Upadłość konsumencka – wymaga wielość wierzycieli

Wiele osób zadaje pytanie: Czy zatem mogę w ogóle starać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli mam tylko jednego wierzyciela?

Tak! Gdyż na podstawie znowelizowanych przepisów postępowanie upadłościowe w sprawach objętych przepisami niniejszego tytułu prowadzi się także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela.

Postępowanie upadłościowe – liczba wierzycieli

Postępowanie upadłościowe prowadzone jest w celu zaspokojenia wierzycieli, a zatem chodzi tutaj o liczbę mnogą. Jednakże ustawodawca wyszedł naprzeciw potrzebom konsumentów, którzy z reguły posiadają tylko jednego wierzyciela – bank. Doświadczenie pokazuje, że dłużnicy płacą pozostałe należności i zobowiązania, od których zależy możliwość utrzymania godnych warunków życia, tj. regulują czynsz, płacą za gaz, energię elektryczną i wodę.

Wiceminister Sprawiedliwości Jerzy Kozdroń stwierdził, że Ministerstwo nie zakładało aż takiego zainteresowania upadłością konsumencką.

Statystyki dotyczące upadłości konsumenckiej:

Ministerstwo zakładało, że w pierwszym roku obowiązywania ustawy do Sądów wpłynie ok. 1.800 wniosków, aktualnie w 1 półroczu 2015 r. w Sądach zarejestrowano 2.500 wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Rozpoznano 1225 spraw, z czego:

• w 180 przypadkach Sąd oddalił wniosek,
• w 302 wniosek został zwrócony, a
• 37 spraw umorzono.

Należy wspomnieć, że przez cały okres obowiązywania ustawy w poprzednim brzmieniu wpłynęło tyle wniosków, ile przez pierwsze półrocze obowiązywania nowych przepisów.

Nie każdy sąd rejonowy jest właściwym do rozpatrywania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Mimo iż wniosek składa konsument sprawa zostanie przekazana do sądu gospodarczego. Przepis Prawa upadłościowego przesądza, że sprawy upadłościowe rozpoznaje sąd gospodarczy.

Kolejną pułapką dla konsumentów może być określenie właściwego sądu gospodarczego. Nie zawsze jest to najbliższy sąd gospodarczy od miejsca zamieszkania dłużnika. Właściwość miejscowa została wyznaczona odgórnie poprzez podział jurysdykcyjny kraju.

Zgodnie z ustawą jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika. Należy mieć na uwadze, że miejsce zamieszkania dłużnika nie jest tym samym co miejsce zameldowania. Nie zawsze tym adresem będzie adres uwidoczniony w dowodzie osobistym. Najistotniejsze dla oceny, który sąd jest właściwy, jest ustalenie faktycznego miejsca zamieszkania dłużnika. Zgodnie z regulacjami ogólnymi zawartymi w Kodeksie cywilnym, miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej, a jednocześnie prowadzącą gospodarstwo rolne i podlegająca z tego tytułu obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników w ramach Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) posiada zdolność upadłościową jako konsument.

Upadłość gospodarstwa rolnego. Czy rolnik będący konsumentem może ogłosić upadłość?

Nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe potwierdziła, że rolnicy także mogą zgłaszać wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Nowelizacja ustawy z 2014 roku doprecyzowała krąg osób, wobec których może zostać ogłoszona upadłość konsumencka. Ustawa wprost zaliczyła do tego grona osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, a nie prowadzące innej działalności gospodarczej i zawodowej, tj. rolników.

Skutki likwidacji gospodarstwa rolnego

Rolnik wobec, którego została ogłoszona upadłość, skutkująca zakończeniem prowadzenia gospodarstwa rolnego, ma prawo zachować benefity wynikające z ubezpieczenia w KRUS. W tym celu konieczne jest wykazanie, że od rozpoczęcia opłacania składek do likwidacji gospodarstwa upłynęło 12 lat i 6 miesięcy oraz złożenie wniosku do właściwego oddziału KRUS o objęcie ubezpieczeniem, jeżeli rolnik nie podlega ubezpieczeniu z innego tytułu.

Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Umyślne spowodowanie swojej niewypłacalności lub zawinienie konsumenta w tej materii (niewypłacalność wskutek rażącego niedbalstwa) wykluczają możliwość skorzystania z korzyści przewidzianych dla upadłości konsumenckiej.

Należy jednak mieć na uwadze, że przepis ten należy interpretować w sposób ścisły, ponieważ jest wyjątkiem od generalnej reguły możliwości ogłoszenia upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej (konsumenta).

Należy wskazać, że po zmianie stanu prawnego, który obowiązuje od 01.01.2015 roku, nie aktualne będą tezy dotychczasowych orzeczeń sądów okręgowych, zgodnie z którymi nie może domagać się oddłużenia także dłużnik, którego niewypłacalność powstała z przyczyn zwykłych, niecechujących się wyjątkowością (vide postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 01.07.2014 r., sygn. akt XIII Gz 101/14).

Naruszenie zasad bilansowania gospodarstwa domowego nie powinno mieć znaczenia w rozpatrywaniu wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, o ile nie jest umyślne i nie wiąże się z rażącym niedbalstwem konsumenta.

Należy mieć jednak na uwadze, że już na etapie konstruowania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinno się jasno wskazywać, że w sprawie nie zachodzą przesłanki rażącego niedbalstwa i umyślnego doprowadzenia do stanu niewypłacalności.

Wielu byłych przedsiębiorców, tj. osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek, zaciągnęło nierzadko znaczące zobowiązania związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Osoby takie mają również zobowiązania niezwiązane z działalnością, np. zakup mieszkania na raty.

Jednym z celów tzw. upadłości konsumenckiej jest, zgodnie ze znowelizowanym art. 2 ust. 2 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze – oddłużenie konsumenta, a dopiero w następnej kolejności jak najpełniejsze zaspokojenie wierzycieli: Postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe – zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Wiele osób zastanawia się, czy umorzeniu polegają tylko ich zobowiązania jako konsumentów.

Prawo upadłościowe i naprawcze nie rozróżnia długów na te związane z działalnością gospodarczą i długi konsumenckie, a zatem możliwe jest całościowe oddłużenie byłego przedsiębiorcy, który ogłosi upadłość konsumencką.

MK

Po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego zasadniczo ulegają umorzeniu długi konsumenta. Celem postępowania jest umożliwienie nowego startu dłużnikom, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej.

Należy jednak mieć na uwadze, że istnieją kategorie długów, które nie podlegają umorzeniu.

Poniżej prezentujemy pełny katalog rodzajów długu, który nie podlega umorzeniu:

1. zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
2. zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za:
   • wywołanie choroby,
   • niezdolności do pracy,
   • kalectwa lub śmierci,
3. zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd:
   • kar grzywny,
   • obowiązku naprawienia szkody oraz
   • zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
4. zobowiązania do zapłaty:
   • nawiązki lub
   • świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
5. zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
6. zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Nawet w okresie prowadzonego postępowania upadłościowego oraz wykonywania planu spłaty wierzyciele dłużnika z tych tytułów mogą prowadzić egzekucję wobec konsumenta.

Nowelizacja prawa wchodząca w życie w dniu 1 stycznia 2016 roku nie zmienia powyższego katalogu.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego jako bezskutecznego nie jest tożsame z umorzeniem samego zobowiązania.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego

Komornik po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu długu u komornika zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi, czyniąc na nim wzmiankę o kosztach prowadzonej egzekucji. Opisany tytuł wykonawczy może zostać użyty przez wierzyciela w celu ponownego wszczęcia postępowania.Tytuł wykonawczy ulega przedawnieniu po upływie 10 lat od daty wydania prawomocnego orzeczenia (art. 125 § 1 kc). Termin przedawnienia biegnie na nowo, od dnia następującego po uprawomocnieniu się postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji jako bezskutecznej (a także po każdej innej czynności wykonanej przez organ egzekucyjny). Wierzyciel, który złoży wniosek o wszczęcie egzekucji ma prawo żądać od dłużnika nie tylko kwot wynikających z tytułu ale także kosztów poprzednich egzekucji.W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (konsumenta), po wykonaniu ustalonego planu spłaty, Sąd umorzy pozostałe należności.Jedyną skuteczną metodą oddłużeniową dla konsumentów jest ogłoszenie upadłości, które po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego uniemożliwia wszczynanie nowych egzekucji z tytułu zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości, w tym kosztów prowadzonych egzekucji.