Postępowanie naprawcze a restrukturyzacyjne – czym się różnią?

Z dniem 1 stycznia 2016 roku weszła w życie Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, która gruntownie przekształciła przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Prawo restrukturyzacyjne od tej pory reguluje zasady prowadzenia czterech nowych procedur restrukturyzacyjnych, a także wprowadza szereg istotnych zmian do ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, która od stycznia 2016 roku nosi nazwę Prawo upadłościowe. 

Zmianie uległa nie tylko nazwa ustawy na Prawo upadłościowe, ale również zagadnienia naprawcze przeniesiono – ze znacznymi modyfikacjami – do prawa restrukturyzacyjnego. Tym samym ustawodawca zastąpił postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu oraz postępowanie naprawcze na zupełnie nowe postępowania restrukturyzacyjne. 

Postępowanie naprawcze przed nowelizacją ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze

Postępowanie naprawcze w systemie prawnym funkcjonuje od 2003 roku. Przepisy regulujące unormowane zostały przez ustawodawcę w art. 492-521 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z zapisami przedsiębiorca zagrożony niewypłacalnością mógł złożyć w sądzie oświadczenie o wszczęciu postępowania naprawczego. Wraz z oświadczeniem przedsiębiorca składał plan naprawczy, którego zadaniem miało być przywrócenie przedsiębiorcy zdolności do konkurowania na rynku. Konsekwencją postępowania naprawczego było zawieszenie spłaty zobowiązań przedsiębiorcy wraz z zaprzestaniem naliczania należnych odsetek. 

Mimo tego, iż założenia legislacyjne były właściwe, to postępowanie naprawcze było rzadko wykorzystywane w praktyce. Mogło to wynikać z trudności, jaką było rozgraniczenie stanu niewypłacalności przedsiębiorcy (uzasadnienie do ogłoszenia jego upadłości) od stanu zagrożenia niewypłacalnością, co mogło być przesłanką do wszczęcia postępowania naprawczego. Kolejną kwestią był fakt, że przedsiębiorcy nie chcąc ujawniać kontrahentom trudności finansowych, zbyt długo wstrzymywali podjęcie działań naprawczych. W wyniku czego nie było możliwości złożenia skutecznego oświadczenia o wszczęciu postępowania.

Niezależnie od tego czy była to upadłość likwidacyjna, czy z możliwością zawarcia układu, to ogłoszenie upadłości uniemożliwiało – lub co najmniej znacznie utrudniało – przedsiębiorcy realne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym. Dopisek w upadłości pod dotychczasową nazwą firmą powodował negatywne skojarzenia związane z bankructwem i zakończeniem działalności. To był główny powód do zmian ustawy.

Postępowanie restrukturyzacyjne jako nowa szansa dla przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2016 roku obowiązują przepisy nowej ustawy Prawo restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 1574). Celem była ochrona przedsiębiorców przed utratą firmy w sytuacji, w której mają przejściowe problemy finansowe. Do realizacji powyższego zadania wprowadzono cztery procedury naprawczo oddłużeniowe:

• postępowanie o zatwierdzenie układu,
• przyspieszone postępowanie układowe,
• postępowanie układowe,
• postępowanie sanacyjne. 

Wskazane procedury dają możliwość wyboru odpowiedniej formy restrukturyzacji tak, aby dostosować ją do indywidualnych potrzeb danego przedsiębiorstwa. Nadrzędnym celem ustawy zgodnie z Art. 3.1. jest: 

• uniknięcie upadłości dłużnika poprzez umożliwienie restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielem,
• przeprowadzenie działań sanacyjnych (w przypadku postępowania sanacyjnego) wraz z zabezpieczeniem słusznych praw wierzycieli.

Prawo restrukturyzacyjne w art. 6 zezwala na postępowanie restrukturyzacyjne wobec dłużnika niewypłacalnego oraz zagrożonego niewypłacalnością. To istotna zmiana. Zagrożenie niewypłacalnością według ustawodawcy to sytuacja ekonomiczna dłużnika, która wskazuje, że w niedługim czasie może doprowadzić do jego niewypłacalności. 

Uregulowania postępowania układowego są zbliżone najbardziej do postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu przed dokonaną nowelizacją ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Układ aktualnie zawierany jest w ramach postępowania restrukturyzacyjnego, a nie upadłościowego. To porozumienie dłużnika z wierzycielami, aby zrealizować cel restrukturyzacji dłużnika.

Należy podkreślić, że zmiany w prawie przyniosły pozytywny efekt. Z roku na rok rośnie popularność restrukturyzacji. Aktualnie znaczna część postępowań kończy się układem. Cały proces nie ma już tak pejoratywnego skojarzenia, jak było to w przypadku upadłości układowej. Kontrahenci zdecydowanie przychylniej podchodzą do sytuacji przedsiębiorstwa  w trakcie restrukturyzacji. 

Ponadto procedowane są obecnie zmiany w tym obszarze, po wprowadzeniu tzw. Tarczą 4.0 uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego – obecnie w kierunku implementacji unijnej Dyrektywy 2019/1023.