Postępowanie restrukturyzacyjne a ulga na złe długi w kontekście wyroku TSUE dot. ulgi na złe długi

Ulga za złe długi została opisana w art. 89a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Pozwala wierzycielowi na odzyskanie kwoty podatku należnego od dokonanej czynności objętej podatkiem od towaru i usług w przypadku, kiedy nie otrzymał za nią zapłaty w wymagalnym terminie 90 dni. 

Do tej pory przepisy krajowe nie dawały możliwości skorzystania z ulgi za złe długi w sytuacji, w której dłużnik jest w restrukturyzacji, upadłości lub likwidacji, co zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 października 2020 roku, sygn. akt: C-335/19 jest niezgodne z prawem unijnym.

Postępowanie restrukturyzacyjne a ulga na złe długi – zmiany od 1 października 2021

Zgodnie z najnowszą ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe wprowadzono trzy zmiany, które wchodzą w życie z dniem 1 października 2021 r. Od tego dnia, aby skorzystać z ulgi na złe długi:

Zgodnie z ustawą o VAT:

Art. 89a. 1. Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Zmiany w ust. 2:

• uchyla się pkt 1,

Przed zmianą:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2020 r. poz. 814 i 1298), postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• w pkt 3:

– – lit. a otrzymuje brzmienie: „a) wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,”, 

– – uchyla się lit. b,

Przed zmianą:

3) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1: 

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni, 

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• pkt 5 otrzymuje brzmienie:

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Przed zmianą:

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. 

Zmiana ta koresponduje z wyrokiem TSUE, co pozwala sądzić, że kolejnych spraw spornych na tym tle nie będzie. Nie można jednak ich wykluczyć, a to z uwagi na niuanse stanu faktycznego lub praktykę organów podatkowych.

Do wyjaśnienia pozostaje także pytanie, czy zmiana ta dotyczy również wierzytelności, które powstały przed wejściem w życie tej ustawy, a także wniosków o skorzystanie z ulgi i stwierdzenia nadpłaty podatku, które są już złożone.  Przepisy przejściowe ustawy nie określają tych kwestii.